شماره بهمنماه ۱۴۰۲ ماهنامه مدیریت ارتباطات، به مدیر مسئولی امیرعباس تقیپور و سردبیری علی ورامینی منتشر شد. پرونده ویژه این شماره دربارۀ نسبت تکنولوژی و فرهنگ است. در ادامه نگاهی مختصر به این شماره داریم.
نخست: زبان پارسی در شکلی شیوا و روان به فضای مجازی راه یافته و در آن نهادینه شده است. استفاده از واژگان بیگانه، بهرهگیری از الفبای غیرپارسی و به کارگیری ساختهای دستوری غیرپارسی و ساختگی به تدریج منسوخ شده است و شکلی بهنسبت پیراسته از زبان پارسی را در این شبکهها میبینیم.
اصلی وجود دارد به نام «اصل کمکوشی» یا «کمینهگرایی» که ما را به سمت مینیمالیسم میکشاند. ما در تمامی فعل و انفعالاتی که در فضای مجازی اتفاق میافتد، شاهد این پدیده هستیم و همواره گرایش «تلاش کمتر برای انتقال اطلاعات بیشتر» را میبینیم.
تصمیم اخیر جناب آقای دکتر روحانی، رئیسجمهوری محترم، برای پذیرش استعفای سه وزیر آموزشوپرورش، ورزشوجوانان و فرهنگوارشاد اسلامی نشان داد علیرغم تمام موانع اقتصادی و هر آنچه از این ناحیه متوجه مردم میشود، کفه ترازوی فرهنگ سنگینتر و دغدغهها در این حوزه بیشتر است.
طبق آمارهای موجود در فیلیپین ۵۰۰ شرکت رسانهای، ۵۶مجله، ۴۰۰ شبکه رادیویی AM و ۸۴۶ شبکه رادیویی FM به همراه هزار و۱۳۷کانال تلویزیونی برای جمیعت ۱۰۰میلیون نفری این کشور که در هفت هزار و ۱۰۰جزیره تقسیم شدهاند وجود دارد.
پوکمونگو با تغییر دادن ذائقه و سبک بازی علاقهمندان بازیهای موبایلی، انقلاب جدیدی را در این صنعت کلید زده است. یکی از نکتههای جالب این بازی آن است که افرادی که از اضطراب و افسردگی رنج میبرند، توییت کردهاند که پوکمونگو به بهبود یافتن علائم بیماری آنان کمک کرده است. به عنوان مثال، لولا فینیکس، جوان ۲۸ ساله اهل لندن که به واسطه دچار بودن به اوتیسم و اضطراب، در خانه به کار بازاریابی دیجیتالی مشغول است، در حساب توییتر خود نوشته است: «وقتی با بیماریهای روانی دست و پنجه نرم میکنید، گاهی یافتن دلیل و داشتن انگیزه برای بیرون رفتن از خانه واقعاً سخت است.
رویکرد بازتاب جزو اولین رویکردهای مطرحشده در جامعهشناسی رمان است، یعنی رمان را مانند هر اثر هنری دیگر بازتابدهنده زیربنای نظام اقتصادی و اجتماعی میداند که البته این رویکرد با چالشهای مبنایی مواجه است. چون آنچه رمان را از دیگر نوشتهها مانند خاطرهنویسی، گزارش، سفرنامه و تاریخنگاری جدا میکند، ابتدا آن است که نویسنده رمان در خلق این اثر هنری و ادبی آزادی کامل دارد و شخصیتهای آن را خلاقانه و با آزادی کامل خلق میکند.
استفاده از رسانه بیشتر برای آن است که در جریان کم و کیف اطلاعات قرار بگیرید، اما اطلاعات کلان شرکتها را بیشتر از سازمان بورس میتوان یافت... بحث اطلاعات داخلی دستگاهها را که شما نمیتوانید از رسانه بیابید... رسانهها در جریان ریز اطلاعات شرکتها نیستند. آیا شما میتوانید اطلاعات جزئی شرکت رقیب خود را از رسانه پیدا کنید؟ نخیر.
از زمان آلبویه و پیدایش علویان و تبلیغ رسمی مذهب تشیع، بسیاری از باورهای اعتقادی و مضامین این مذهب در عناصر تصویری و هنری نشست و با ظهور صفویان، غلبه حضور این مضامین و اقبال توده مردم باورمند به آن به نحو چشمگیری افزایش یافت. امتزاج باورهای عامیانه و اعتقادی و پیشینه پیکرنگاری هنر ایرانی، کمکم به تصویرگری و ساختن روایت تصویری متناظر با روضهها و روایات مذهبی شد.
بپذیریم کاری شروع شده است. من هم میدانم که در سال اول آموزشها ممکن است خوب ارائه نشود. ممکن است کسانی که انتخاب میشوند، صلاحیتهای لازم را نداشته باشند. شرایطی گذاشتهایم؛ مدرسان باید خودشان با سواد رسانهای و اطلاعاتی آشنایی داشته و توانایی دریافت و انتقال پیام را به دیگران داشته باشند. مربیان باید به استفاده از روشهای مؤثر تدریس حسن شهرت داشته باشند.
من در سال ۲۰۱۴ با پروفسور پائولا پوایندکستر، رئیس وقت انجمن آموزش روزنامه نگاری و ارتباطات جمعی آمریکا (AEJMC) انجام دادم. او در آن گفتوگو تأکید کرده بود که چنانچه اقدامی جدی صورت نگیرد، جامعه آمریکا به یک جامعه بیسواد رسانهای تبدیل خواهد شد.
علت افت تیراژ کتاب و مطبوعات ما چیزی نیست جز اینکه مطبوعات ما الان در کل از آن مطلوب جامعه فاصله جدی دارند. شما الان دهها و صدها نشریه عامهپسند دارید که با تیراژ تعریفشده -بعضاً حتی چند هزار نسخهای- در حوزه خانواده و حوادث و تفریح و سرگرمی منتشر میشوند. اینها نه مسأله سیاسی دارند، نه در جامعه آنچنان نبودشان بحرانهای خیلی جدی فکری و سیاسی ایجاد میکند، ولی هستند.
از آنجا که یکی از دغدغههای چند سال اخیرم، ترویج سواد رسانهای و آموزش آن به دانشآموزان، مربیان و خانوادهها به عنوان یک ضرورت عصر رسانهها بوده است، خبر تدوین کتاب آموزش سواد رسانهای برای کلاس دهم دبیرستان، برایم موضوعی جالب و جذاب بود و از همان ابتدا آرزو میکردم که کتابی مناسب، دقیق و کارشناسیشده، تهیه و تدوین شود.